Choroba przeszczep przeciwko gospodarzowi

Home  /  Choroba przeszczep przeciwko gospodarzowi

Ostateczny, odległy rezultat allogenicznego (od dawcy) przeszczepienia krwiotwórczych komórek macierzystych (HSCT), poza wznową choroby podstawowej, zależy przede wszystkim od wystąpienia powikłań związanych z procedurą transplantacyjną, do których zalicza się:

* powikłania spowodowane toksycznością mieloablacyjno-immunosupresyjnej terapii poprzedzającej przeszczepienie,

* powikłania infekcyjne,

* ostrą lub przewlekłą chorobę przeszczep przeciw gospodarzowi (graft versus host disease – GvHD).

 

Choroba przeszczep przeciwko gospodarzowi (GvHD) to zagrażające życiu powikłanie. Pomimo profilaktyki tzw. ostra GvHD (przed 100 dniem po przeszczepieniu) występuje u ok. 30% (1, a tzw. przewlekła GvHD (po upływie 100 dni od HSCT) u 10-40%  dzieci po transplantacji od HLA zgodnego rodzeństwa 1.

 

W GvHD tkanki gospodarza są atakowane przez immunokompetentne (czyli takie, które mogą rozpoznać obcy antygen i są zdolne do odpowiedzi odpornościowej) komórki pochodzące od dawcy. Zazwyczaj w procesie aktywowane są cytokiny prozapalne takie jak interleukina 1 (IL-1) i czynnik martwicy guza α (TNFα), które przyczyniają się do uszkodzenia tkanek gospodarza. Najczęściej zajmowanymi narządami są skóra, śluzówka przewodu pokarmowego, wątroba i płuca.

 

Dlaczego komórki macierzyste?

Podanie MSC w GvHD ma szczególne znaczenie. W przeciwieństwie do innych dziedzin medycyny, w których  komórki ze sznura pępowinowego wpływają na poprawę jakości życia pacjentów, w  GvHD podanie ma na celu ratowanie życia pacjenta. MSC są ostatnią linią leczenia choroby przeszczep przeciwko gospodarzowi – jest to jedyna opcja dla pacjentów sterydoopornych, u których dotychczasowe leczenie nie przyniosło rezultatu.

 

Jest to możliwe dzięki następującym właściwościom MSC:

* mają właściwości immunosupresyjne 2

* hamują aktywność alloreaktywnych limfocytów T 3

* hamują dojrzewanie komórek dendrytycznych 2

 

Komórki MSC mogą być stosowane zarówno w postaci ostrej i przewlekłej GvHD.

Skuteczność stosowania MSC w GvHD została potwierdzona w badaniach naukowych. Poniżej przedstawiono wyniki przykładowej  publikacji z 2017 roku pt. Infuzja komórek MSC w leczeniu opornej na steroidy ostrej GvHD 4. Celem badania była ocena stopnia odpowiedzi i całkowitego przeżycia leczenia GvHD komórkami MSC, po nieudanym leczeniu kortykosteroidami. Badaniami objęto 46 pacjentów z ostrym GvHD, u których nie zaobserwowano poprawy po leczeniu kortykosteroidami. Pacjenci otrzymali średnią skumulowaną dawkę MSC 6,81 × 106 / kg m. c., średnio w trzech infuzjach (zakres 1-7). Mediana czasu między wystąpieniem ostrego GvHD a pierwszą infuzją MSC wynosiła 25,5 dnia (zakres 6–153). Po podaniu MSC zaobserwowano poprawę kliniczną u 50% pacjentów, z czego: u 13% pacjentów – pełną odpowiedź, u 61% pacjentów – częściową odpowiedź, u 26% pacjentów –  przejściową częściową odpowiedź. Podczas infuzji MSC, przemijające skutki uboczne zaobserwowano jedynie u 4,3% pacjentów. Wyniki badania sugerują, że podanie MSC w ostrym GvHD jest bezpieczne i należy je rozważyć w przypadku opornej na steroidy ostrej GvHD, zwłaszcza w krajach, w których inne leki drugiego rzutu są mniej dostępne.

 

Historia zastosowania mezenchymalnych komorek macierzystych w leczeniu ostrej GvHD w Europie ma już kilkanaście lat 5,6 ale też w Polsce dzięki możliwościom pozyskania MSC z galarety Whartona już od kilku lat również istnieje możliwość leczenia tego powikłania 2,6.

 

Chcesz wiedzieć więcej?

Zajrzyj do rejestru toczących się badań: https://www.clinicaltrials.gov/
(wpisz „GVHD” w pole „Condition” oraz „MSC” w pole „Other terms”)

 

 

 

  1. Peters C., Minkov M., Gadner H., Klingebiel T., Vossen J., Locatelli F., Cornish J., Ortega J., Bekasi A., Souillet G., Stary J., Niethammer D. : Statement of current majority practices in graft-versus-host disease prophylaxis and treatment in children. Bone Marrow Transplant 2000; 26:405-411. https://doi.org/10.1038/sj.bmt.1702524
  2. Boruczkowski D. i wsp. Third-party Wharton’s jelly mesenchymal stem cells for treatment of steroid-resistant acute and chronic graft-versus-host disease: a report of 10 cases. Turk J Biol. 2016; 40:, 493-500.
  3. Rzepecki P. i wsp. Leczenie sterydoopornej ostrej choroby przeszczep przeciwko gospodarzowi. Curr. Gynecol. Oncol. 2011: 9 (4), 253-263.
  4. Dotoli GM. i wsp. Mesenchymal stromal cell infusion to treat steroid-refractory acute GvHD III/IV after hematopoietic stem cel transplantation. Bone Marrow Transplant, 2017; 52: 859-862 https://doi.org/10.1038/bmt.2017.35
  5. Le Blanc K i wsp. Treatment of severe acute graft-versus-host disease with third party haploidentical mesenchymal stem cells. The Lancet 2004; 363(9419):1439-1441. https://doi.org/10.1016/S0140-6736(04)16104-7
  6. Le Blanc K i wp. Mesenchymal stem cells for treatment of steroid-resistant, severe, acute graft-versus-host disease: a phase II study. The Lancet 2008; 371(9624): 1579-1586. https://doi.org/10.1016/S0140-6736(08)60690-X krenskaA i wsp. The use of mesenchymal stem cells in therapy of steroid-resistance chronic refractory graft-versus-host disease after hematopoietic stem cell transplantation. Medical and Biological Sciences, 2014: 28(3): 57-61. doi: 10.2478/MBS.2014.026